Γιατί έχουμε κόκκινα μάτια: Που μπορεί να οφείλεται

Είναι πολύ συνηθισμένο να κοκκινίζουν τα μάτια μας και συχνά αυτό οφείλεται σε αθώα προβλήματα, όπως μια αντίδραση στη σκόνη ή σε ένα αλλεργιογόνο. Όμως μερικές φορές μπορεί να υποδηλώνει κάτι σοβαρό που χρειάζεται άμεσο έλεγχο από τον οφθαλμίατρο. «Συνήθως το κοκκίνισμα των ματιών προκαλείται από διαστολή των μικροσκοπικών αιμοφόρων αγγείων που βρίσκονται ανάμεσα στον σκληρό χιτώνα του ματιού (είναι το αδιαφανές λευκό τμήμα τους) και τον υπερκείμενο διαυγή επιπεφυκότα», εξηγεί ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός-Οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, Καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου NYU της Νέας Υόρκης.

Ναι μεν τα τριχοειδή αιμοφόρα αγγεία φυσιολογικά είναι αόρατα, αλλά μπορεί να διογκωθούν εξαιτίας πολλών παραγόντων, άλλοι από τους οποίους αφορούν το περιβάλλον και τον τρόπο ζωής και άλλοι διάφορες οφθαλμικές παθήσεις. Από τις πιο συνηθισμένες αιτίες για τη διόγκωση των τριχοειδών αγγείων των ματιών είναι ο ερεθισμός τους και οι αλλεργικές αντιδράσεις που εμφανίζονται και σε όσους πάσχουν από ξηροφθαλμία. Αυτό συμβαίνει διότι η απουσία του προστατευτικού στρώματος των δακρύων καθιστά την επιφάνεια των ματιών πιο ευαίσθητη στους ερεθιστικούς παράγοντες. Τέτοιοι παράγοντες είναι τα αλλεργιογόνα που κυκλοφορούν στον αέρα, οι ατμοσφαιρικοί ρύποι, ο καπνός (από φωτιά, τσιγάρο κ.λπ.), ο ξηρός αέρας (λόγω κλιματισμού, κλίματος κ.λπ.), η σκόνη, οι αναθυμιάσεις (π.χ. βενζίνης, διαλυτικών, χρωμάτων κ.λπ.), ακόμα και η υπερβολική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου. Άλλη πολύ συχνή αιτία κοκκινίσματος των ματιών είναι η επιπεφυκίτιδα, μια λοίμωξη στον επιπεφυκότα από ιό, βακτήριο ή ερεθιστικές ουσίες, που προκαλεί φλεγμονή στον διαφανή βλεννογόνο (επιπεφυκότας) της επιφάνειας των οφθαλμών και στο εσωτερικό των βλεφάρων. Ανάμεσα στα συμπτώματα της επιπεφυκίτιδας είναι ο κνησμός (φαγούρα), έκκριμα από τα μάτια και αίσθημα καύσου (κάψιμο). «Ναι μεν η λοίμωξη μπορεί να υποχωρήσει μόνη της, αλλά επειδή μερικές φορές είναι μεταδοτική, καλό είναι να την αξιολογεί ο οφθαλμίατρος για να χορηγεί την ενδεδειγμένη αγωγή», τονίζει ο δρ Κανελλόπουλος. Επίσης συχνά η κόπωση των ματιών μπορεί να οδηγήσει στο κοκκίνισμα. Πρόκειται για ένα φαινόμενο ιδιαιτέρως συχνό σε όσους κοιτάζουν επί ώρες τις οθόνες των ηλεκτρονικών και ψηφιακών μέσων (κομπιούτερ, λάπτοπ, κινητά κ.λπ.), καθώς και σε ορισμένες ομάδες εργαζομένων (π.χ. διορθωτές κειμένων, συγγραφείς, μπλόγκερ, οδηγοί, συγκολλητές, δικηγόροι, προγραμματιστές κ.λπ.). Όσοι φορούν φακούς επαφής εμφανίζουν επίσης συχνά κοκκίνισμα των ματιών, κάτι που συνήθως οφείλεται σε υπερβολική χρήση τους. Μάλιστα όταν το κοκκίνισμα αναπτύσσεται σε χρήστες φακών επαφής οι οποίοι (λανθασμένα) κοιμούνται φορώντας τους, η αιτία μπορεί να είναι η συσσώρευση τοξινών κάτω από τους φακούς και πάνω στην επιφάνεια των ματιών. Άλλη συνηθισμένη αιτία κοκκινίσματος των ματιών είναι η ρήξη των μικροσκοπικών αγγείων στην επιφάνειά τους. Αν και η υποεπιπεφυκοτική αιμορραγία (ή υπόσφαγμα) ακούγεται πολύ απειλητική, συνήθως είναι ανώδυνη, χωρίς συνέπειες στην όραση και υποχωρεί μόνη της (χωρίς θεραπεία) μέσα σε δύο εβδομάδες. Πιθανές αιτίες της είναι ο τραυματισμός, γρήγορη αύξηση της αρτηριακής πίεσης, λήψη αντιπηκτικών φαρμάκων και εγχειρήσεις στα μάτια. Ακόμα όμως και η έλλειψη ύπνου μπορεί να προκαλέσει διόγκωση των τριχοειδών αιμοφόρων αγγείων στα μάτια, το ίδιο και η υπερκατανάλωση αλκοόλ. Μερικές φορές, όμως, το κοκκίνισμα έχει πιο σοβαρή αιτία και πρέπει να εξεταστεί από τον οφθαλμίατρο. Όταν συμβαίνει αυτό, το κοκκίνισμα δεν είναι το μοναδικό σύμπτωμα, αλλά συνοδεύεται και από ορισμένα άλλα που πρέπει να σας προβληματίσουν. «Τρία είναι τα πιο σημαντικά συνοδά συμπτώματα που πρέπει να οδηγήσουν τον ασθενή στον οφθαλμίατρο», επισημαίνει ο δρ Κανελλόπουλος και προσθέτει: «Τα συμπτώματα αυτά είναι ο πόνος στο μάτι, η έντονη ευαισθησία στο φως και η θολωμένη όραση. Αν κάποιος έχει κόκκινα μάτια και κάποιο από αυτά τα συμπτώματα, πρέπει οπωσδήποτε να συμβουλευθεί έναν οφθαλμίατρο». Διότι τα τρία αυτά συμπτώματα μπορεί να αποτελούν ένδειξη σοβαρής μόλυνσης στα μάτια, από βακτήρια, ιούς, μύκητες ή παράσιτα. «Σε κάθε περίπτωση οι οφθαλμικές λοιμώξεις χρειάζονται άμεσο έλεγχο και απαιτούμενη θεραπεία, αλλιώς υπάρχει κίνδυνος διάβρωσης της επιφάνειας του ματιού και μόνιμης βλάβης», σημειώνει ο δρ Κανελλόπουλος. Σοβαρές καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν κοκκίνισμα στα μάτια είναι το οξύ γλαύκωμα, το έλκος (πληγή) κερατοειδούς και η ραγοειδίτιδα, μια σοβαρή φλεγμονή στη μεσαία περιοχή του ματιού (τον ραγοειδή χιτώνα), που συμπεριλαμβάνει ζωτικής σημασίας, ευαίσθητες δομές (ίριδα, χοριοειδής χιτώνας κ.λπ.). Η ραγοειδίτιδα μπορεί να οδηγήσει στην τύφλωση, διότι η φλεγμονή μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές (π.χ. γλαύκωμα, αποκόλληση του αμφιβληστροειδή). Αιφνίδια ευαισθησία στο φως, θόλωμα της όρασης και πόνος είναι συμπτώματα ύποπτα και για ραγοειδίτιδα – και αυτός είναι ένας ακόμα λόγος για τον οποίο χρειάζονται άμεση αξιολόγηση από τον γιατρό. «Γενικός κανόνας είναι πως όποιος εκδηλώνει ξηρότητα, κοκκίνισμα ή ασυνήθιστα ενοχλήματα στα μάτια, που επιμένουν επί περισσότερο από μία ημέρα, πρέπει να πηγαίνει στον οφθαλμίατρο», καταλήγει ο δρ Κανελλόπουλος τονίζοντας πως «εκείνος θα καθορίσει αν οφείλονται σε αλλεργία, μόλυνση ή κάτι πιο σοβαρό και θα συστήσει την απαιτούμενη θεραπεία».